Το Zodiac 
ή ζωδιακός κύκλος μας βοηθά –υποτίθεται- να προβλέψουμε τα μελλούμενα. Ο κατά συρροή δολοφόνος του ομώνυμου φιλμ στέλνει κρυπτογραφημένες επιστολές σε διάφορες εφημερίδες περιγράφοντας τα μελλοντικά του εγκλήματα. Γιατί να το κάνει; Έμμεση έκκληση για βοήθεια; Δίψα για αναγνώριση και προβολή; Αυτάρεσκη ικανοποίηση μιας μεγαλομανούς προσωπικότητας από τη γελοιοποίηση των αρχών; Ίσως όλα αυτά, ίσως και τίποτα. Ο σκηνοθέτης του Zodiac Ντέιβιντ Φίντσερ δεν ενδιαφέρεται πρωτίστως για το αστυνομικό σκέλος της ιστορίας. Δεν μας παρουσιάζει το ψυχογράφημα μιας δολοφονικής προσωπικότητας, γιατί απλούστατα αυτή δεν υφίσταται ως τέτοια μέσα στην ιστορία.
Οι άξονες της προβληματικής του είναι δύο: πρώτον, σ’ένα μεταφυσικό επίπεδο, για τον Φίντσερ το κακό είναι άπιαστο, διάχυτο, ανίκητο. Ο ρατιοναλισμός αδυνατεί να το τιθασεύσει, όσο αγαθές προθέσεις και να έχει, όποια μέθοδο και να χρησιμοποιήσει. Ο Φίντσερ, ξαναπιάνει δηλαδή το νήμα του Se7en, του οποίου πτυχές φωτίζονται αναδρομικά. Δεύτερον, σ’ένα περισσότερο υπαρξιακό επίπεδο, το κακό κυριεύει όσους ασχολήθηκαν εκ του σύνεγγυς με την υπόθεση, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Όπως στο Se7en, έτσι και στο Zodiac δεν έχει (τελικά) σημασία να βρεθεί ο δολοφόνος. Το κακό υπερνικά κάθε προσπάθεια, εμποτίζοντας τις ψυχές των ανθρώπων, οι οποίοι είτε καταρρέουν ψυχολογικά, είτε απομονώνονται από το περιβάλλον τους, ουσιαστικά ηττημένοι.
Παράλληλα, ο Φίντσερ ασκεί δριμεία κριτική στη γραφειοκρατική δομή και ανικανότητα της αστυνομίας, καταρρίπτοντας για άλλη μια φορά το χολιγουντιανό μοντέλο του άτρωτου και ηρωικού αστυνομικού. Η αμερικάνικη κοινωνία, αδυνατώντας να βρει ουσιαστική απάντηση στο φαινόμενο, ανατρέχει σε υποκατάστατα, υπερπροβάλλοντας δια των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την -κατασκευασμένη- μορφή του -απόντα- δολοφόνου. Αναζητά όχι τη θεραπεία του «κακού», αλλά τον εξορκισμό του. Έτσι, απομένουν ορισμένες «ευαίσθητες ψυχές» να παλεύουν μοναχικά για την εξεύρεση ενός νοήματος στα ανθρώπινα πράγματα.
Παρά τους χαμηλούς τόνους, τη σχετικά κλασσική αφήγηση, τους χολιγουντιανούς σταρ, ο Φίντσερ μας παραδίδει ένα άκρως πεσιμιστικό φιλμ. Η απουσία κλιμάκωσης επικυρώνει και εντείνει αυτή την αίσθηση του αδιεξόδου και της ήττας. Άρα δεν υπάρχει κανένα παράθυρο ελπίδας; Αν επιμείνουμε πολύ σε αυτό το ερώτημα, μία απάντηση ενδεχομένως να μπορούμε να δώσουμε. Το ίδιο το φιλμ αναδίδει ένα άρωμα ελπίδας, με την εξαίρετη ανασύσταση της εποχής, την υποδειγματική φωτογραφία του Harris Savides, τα καλοδιαλεγμένα κοστούμια και το αλάνθαστο κάστινγκ. Ίσως λοιπόν η Τέχνη, υπερπηδώντας το χρόνο, να μας παρέχει μια κάποια ανακούφιση.
ή ζωδιακός κύκλος μας βοηθά –υποτίθεται- να προβλέψουμε τα μελλούμενα. Ο κατά συρροή δολοφόνος του ομώνυμου φιλμ στέλνει κρυπτογραφημένες επιστολές σε διάφορες εφημερίδες περιγράφοντας τα μελλοντικά του εγκλήματα. Γιατί να το κάνει; Έμμεση έκκληση για βοήθεια; Δίψα για αναγνώριση και προβολή; Αυτάρεσκη ικανοποίηση μιας μεγαλομανούς προσωπικότητας από τη γελοιοποίηση των αρχών; Ίσως όλα αυτά, ίσως και τίποτα. Ο σκηνοθέτης του Zodiac Ντέιβιντ Φίντσερ δεν ενδιαφέρεται πρωτίστως για το αστυνομικό σκέλος της ιστορίας. Δεν μας παρουσιάζει το ψυχογράφημα μιας δολοφονικής προσωπικότητας, γιατί απλούστατα αυτή δεν υφίσταται ως τέτοια μέσα στην ιστορία.Οι άξονες της προβληματικής του είναι δύο: πρώτον, σ’ένα μεταφυσικό επίπεδο, για τον Φίντσερ το κακό είναι άπιαστο, διάχυτο, ανίκητο. Ο ρατιοναλισμός αδυνατεί να το τιθασεύσει, όσο αγαθές προθέσεις και να έχει, όποια μέθοδο και να χρησιμοποιήσει. Ο Φίντσερ, ξαναπιάνει δηλαδή το νήμα του Se7en, του οποίου πτυχές φωτίζονται αναδρομικά. Δεύτερον, σ’ένα περισσότερο υπαρξιακό επίπεδο, το κακό κυριεύει όσους ασχολήθηκαν εκ του σύνεγγυς με την υπόθεση, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Όπως στο Se7en, έτσι και στο Zodiac δεν έχει (τελικά) σημασία να βρεθεί ο δολοφόνος. Το κακό υπερνικά κάθε προσπάθεια, εμποτίζοντας τις ψυχές των ανθρώπων, οι οποίοι είτε καταρρέουν ψυχολογικά, είτε απομονώνονται από το περιβάλλον τους, ουσιαστικά ηττημένοι.
Παράλληλα, ο Φίντσερ ασκεί δριμεία κριτική στη γραφειοκρατική δομή και ανικανότητα της αστυνομίας, καταρρίπτοντας για άλλη μια φορά το χολιγουντιανό μοντέλο του άτρωτου και ηρωικού αστυνομικού. Η αμερικάνικη κοινωνία, αδυνατώντας να βρει ουσιαστική απάντηση στο φαινόμενο, ανατρέχει σε υποκατάστατα, υπερπροβάλλοντας δια των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την -κατασκευασμένη- μορφή του -απόντα- δολοφόνου. Αναζητά όχι τη θεραπεία του «κακού», αλλά τον εξορκισμό του. Έτσι, απομένουν ορισμένες «ευαίσθητες ψυχές» να παλεύουν μοναχικά για την εξεύρεση ενός νοήματος στα ανθρώπινα πράγματα.
Παρά τους χαμηλούς τόνους, τη σχετικά κλασσική αφήγηση, τους χολιγουντιανούς σταρ, ο Φίντσερ μας παραδίδει ένα άκρως πεσιμιστικό φιλμ. Η απουσία κλιμάκωσης επικυρώνει και εντείνει αυτή την αίσθηση του αδιεξόδου και της ήττας. Άρα δεν υπάρχει κανένα παράθυρο ελπίδας; Αν επιμείνουμε πολύ σε αυτό το ερώτημα, μία απάντηση ενδεχομένως να μπορούμε να δώσουμε. Το ίδιο το φιλμ αναδίδει ένα άρωμα ελπίδας, με την εξαίρετη ανασύσταση της εποχής, την υποδειγματική φωτογραφία του Harris Savides, τα καλοδιαλεγμένα κοστούμια και το αλάνθαστο κάστινγκ. Ίσως λοιπόν η Τέχνη, υπερπηδώντας το χρόνο, να μας παρέχει μια κάποια ανακούφιση.
2 σχόλια:
Επιτέεεεεελους :-)))))
Καλή αρχή στο πολλά υποσχόμενο μπλογκ σου το οποίο έκανε ποδαρικό με κορυφαίο ποστ (και με πρώτο σχόλιο από μένα!)
Το Zodiac είναι ομολογουμένως εξαιρετική ταινία, κυρίως γιατί μας αφήνει περιπεκτικά στα κρύα, του λουτρού ανατρέποντας όλες τις προσδοκίες του χολυγουντιανού θριλερο-αστυνομικόφιλου θεατή, και ξεδιπλώνει με τρόπο αριστοτεχνικό την ιστορία μιάς σειράς δολοφονιών αδιαφορώντας παντελώς για το δολοφόνο. Όπως πολύ σωστά λες, το κύριο αντικείμενο της ταινίας δεν είναι το γεγονός της δολοφονίας αλλά η αντιμετώπιση του από τα μίντια και την κοινωνία που δεν ενδιαφέρονται να κατανοήσουν το κακό αλλά να το ξορκίσουν.
Μου άρεσε πολύ η εξήγηση που δίνεις στο τέλος. Αφηγηματικός και πραγματικός χρόνος, αναπαραστατικό και πραγματικό γεγονός, πρωταγωνιστής και θεατής, μπλέκονται και το ένα υπάρχει για να ανακουφίσει τον άλλο. Το ανικανοποίητο και η μοναξιά που νιώθει ο μονομανής δημοσιογράφος αντισταθμίζονται με τη δική μας παρακολούθηση της ταινίας. Και το δικό μας ανικανοποίητο αίσθημα είναι η δικαίωση του πρωταγωνιστή.
Σ'ευχαριστώ Χαριτίνη μου για το καλωσόρισμα στην μπλογκόσφαιρα και για τα καλά σου λόγια. Πας την ανάλυσή μου μάλιστα ένα βήμα παραπέρα. Επιτελείς με επιτυχία αυτό που έχω ως σκοπό!
Δημοσίευση σχολίου