Η υποταγή της εξουσίας στην επιθυμία

Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε στις αίθουσες η τολμηρή για τα δεδομένα της εποχής της (1967) ταινία του Τζον Χιούστον Reflections in a Golden Eye (Ανταύγειες σε Χρυσά Μάτια), η οποία βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Carson McCullers. Η ταινία αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες κινηματογραφικές προσεγγίσεις της έννοιας της επιθυμίας. Τα διάφορα τρίγωνα που σχηματίζονται στο στρατόπεδο όπου εξελίσσεται η ιστορία έχουν αδρά, ευδιάκριτα χαρακτηριστικά. Αλλά οι πλευρές κάθε τριγώνου είναι εύπλαστες και διαπερατές, στο πολυπρισματικό σύμπαν του Reflections... Όλα αυτά κατά το στάδιο γένεσης της επιθυμίας. Γιατί κατά το στάδιο αναζήτησης της εκπλήρωσης της επιθυμίας, η διασύνδεση αντικειμένου-επιθυμούντος μετατρέπεται σε μανιώδη, αλλά αυστηρά γραμμική σχέση. Η έλξη δεν επιτρέπει μια ισορροπία πλανήτη-δορυφόρου, αλλά στο βαθμό που η επιθυμία παραμένει ανεκπλήρωτη, καταλήγει σε μια ολοένα και στενότερη προσέγγιση του αντικειμένου του πόθου. Μέχρι τη «σύγκρουση», την «καταστροφή», το φόνο.

Από το πρώτο πλάνο της ταινίας διαφαίνεται ότι η φαινομενική ηρεμία και ακινησία που επιβάλλει η μιλιταριστικού τύπου πειθαρχία ταράσσεται από την εισβολή ενός δραστήριου, ελεύθερου, δυναμικού «παράγοντα». Η αντιπαράθεση μεταξύ της φτιαχτής ιεραρχίας και της ουσιαστικής εξουσίας που ασκεί ο πανδαμάτωρ Έρως είναι φυσικά άνιση. Η ήττα της «κατασκευής» προδιαγράφεται εξαρχής. Η τυπική ιεραρχία του στρατού υποτάσσεται σε μια ουσιαστική ιεραρχία της επιθυμίας. Τα ανθρώπινα, διακριτά γνωρίσματα, οι ειδοποιείς διαφορές επι-καλύπτονται από τη στολή. Αντίστοιχα, το ερωτευμένο βλέμμα αντανακλά διαστρεβλωμένο το αντικείμενο του πόθου, (ο έρωτας τυφλώνει κατά το κοινώς λεγόμενο), με την έννοια της απόκρυψης ελαττωμάτων, φυσικών ή άλλων. Υπερφορτωμένο από τη μια, απογυμνωμένο από την άλλη, το σώμα αντικειμενοποιείται, χάνει τα ιδιαίτερά του γνωρίσματα, αλλοιώνεται ανεπανόρθωτα. Απτή συνέπεια του γεγονότος αυτού η έλλειψη ουσιαστικής συνάντησης των δύο τύπων σωμάτων, η βίαιη εκτόνωση σε παράπλευρα «αντικείμενα», εντέλει η αποτυχία πλήρωσης.

Είναι συνεπώς κατά τη γνώμη μου λάθος να εστιάζει κανείς μονόπλευρα στην ομοφυλοφιλία, μολονότι η ταινία εκπλήσσει αναμφίβολα με το θάρρος της, κόντρα σε κάθε είδους συντηρητισμό ή αντιδραστικότητα της εποχής (ίσως οι μεγάλοι σταρ που συμμετείχαν να διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην υπέρβαση των επιφυλάξεων). Η ταινία προσφέρει εξ αντιθέτου ένα σπουδαίο μάθημα για το πώς η συνεύρεση, συναισθηματική ή ερωτική, απαιτεί την προηγούμενη υπέρβαση των διαχωριστικών ανάμεσα στα σώματα γραμμών, τις οποίες επιβάλλει ο ρόλος ή το "κοστούμι" .

Από το ακριβές καστ το οποίο στο σύνολό του υπηρετεί με συνέπεια τη σκηνοθετική γραμμή, ξεχωρίζει ο μεγάλος Μάρλον Μπράντο, ο οποίος συγκλονίζει ιδίως με την εκφορά των μονολόγων του.